بسیاری از گله‌های طیور گوشتی با بیماری خاصی همراه با عقب‌ماندگی رشد مواجه هستند. علت بروز این سندرم در برخی موارد ناشی از آنتریت نکروتیک (Necrotic enteritis) بوده و عامل ایجاد این عارضه، باکتری Clostridium perfringens می‌باشد.
عوامل ایجادکننده بیماری
با اینکه هنوز تمام دلایل تسریع‌کننده در رشد باکتری عامل بیماری آنتریت نکروتیک به درستی شناخته نشده است، اما تعدادی از این عوامل که بیشتر مشاهده شده‌اند، به شرح زیر می‌باشند:
- وجود مقدار زیادی گندم، جو و پودر ماهی در غذای طیور که با تغییر pH، غلظت یا حجم محتویات روده، سبب رشد باکتری، ترشح سموم و ایجاد بیماری می‌شود.
- کیفیت نامرغوب مواد اولیه مورد استفاده در تولید دان و پایین بودن قابلیت هضم پروتئین و اسیدهای آمینه موجود در خوراک.
- وجود ترکیبات ضد تغذیه‌ای در مواد اولیه یا دان.
- آلودگی مواد اولیه یا دان به مایکوتوکسین‌ها یا سموم قارچی.
- ضایعات به‌وجودآمده در مخاط روده در اثر انواع آیمریاها.
- مصرف بعضی مواد اولیه نظیر جو که باعث افزایش ویسکوزیته محتویات روده می‌شود.
- به‌وجودآمدن ضایعات در دیواره داخلی دستگاه گوارش ناشی از خوردن بستر.
- بیماری‌های ویروسی در گله نظیر بیماری کم‌خونی عفونی، گامبورو، مارک یا هرگونه عارضه‌ای که سبب سرکوب ایمنی می‌شود.
- تغییر دمای محیط پرورش، از جمله تغییر حرارت و رطوبت.
افزودنی‌های با خاصیت جلوگیری از بروز آنتریت نکروتیک
از جمله افزودنی‌هایی که در جیره غذایی طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد، آنزیم‌ها هستند که باعث می‌شوند مواد غذایی هم برای طیور و هم برای میکروارگانیسم‌های درون دستگاه گوارش قابل دسترس‌تر باشند. آنزیم‌های مورد استفاده در جیره غذایی طیور انواع مختلفی دارند و باید با توجه به نوع فعالیت هر آنزیم، قبل از افزودن به جیره غذایی، تمام جوانب را در نظر گرفت. آنزیم‌های بتاگلوکاناز و زایلاناز باعث شکسته‌شدن پلی‌ساکاریدهای غیر نشاسته‌ای شده و باعث افزایش قابلیت دسترسی آن‌ها برای طیور می‌شوند. علاوه بر آن، آنزیم‌های ذکر شده با کاستن از ویسکوزیته محتویات روده، از افزایش رشد غیرطبیعی Clostridium perfringens جلوگیری کرده و می‌توانند از بروز بیماری آنتریت نکروتیک در طیور با دان حاوی گندم و جو جلوگیری کنند. استفاده از اسیدهای آلی در خوراک طیور نیز می‌تواند با توجه به نوع فعالیت آن‌ها، از طریق جلوگیری از فعالیت بیوشیمیایی میکروب‌های مضر یا با افزایش pH درون روده، رشد باکتری Clostridium را کاهش دهد.
دیواره سلولی مخمر حاوی مانان پروتئین‌ها، بتا (۱، ۳) گلوکان‌ها، بتا (۱، ۶) گلوکان‌ها، کیتین و پروتئین‌های سطحی گلیکوفسفولیپید متصل به غشای پلاسما می‌باشد. مشخص شده است که جداره سلولی مخمر خواص پری‌بیوتیکی دارد که می‌تواند ایمنی و میکروفلور دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد. به این ترتیب، دیواره سلولی مخمر می‌تواند جایگزینی بالقوه برای آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی باشد. همچنین نشان داده شده است که پری‌بیوتیک به‌دست‌آمده از دیواره سلولی مخمر، تولید ایمونوگلوبولین‌ها را که نقش مهمی در ایمنی حیوان میزبان دارد، تحریک می‌کند.
دیواره سلولی مخمر حاوی مانان پروتئین‌ها، بتا (۱، ۳) گلوکان‌ها، بتا (۱، ۶) گلوکان‌ها، کیتین و پروتئین‌های سطحی گلیکوفسفولیپید متصل به غشای پلاسما می‌باشد. مشخص شده است که دیواره سلولی مخمر خواص پری‌بیوتیکی دارد که می‌تواند ایمنی و میکروفلور دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد.
ایمونوگلوبولین با تشخیص و باند شدن با آنتی‌ژن‌های خاص، گستردگی و شدت عفونت‌ها را کنترل می‌کند. همچنین مشخص شده است که دیواره سلولی مخمر با القای پاسخ‌های پیش‌التهابی از بیماری جلوگیری می‌کند؛ زیرا التهاب، ایمنی حیوان میزبان را علیه بیماری‌هایی مانند عفونت‌های باکتریایی حاد بسیج می‌کند.
از سوی دیگر، نحوه‌ی عملکرد دیواره سلولی مخمر شامل تغییر میکروفلور دستگاه گوارش از طریق حذف رقابتی تولید ترکیبات ضد میکروبی و تغییر الگوی تخمیر میکروفلورهای دستگاه گوارش است.
مکمل دیواره سلولی مخمر می‌تواند به دلیل خواص ضدالتهابی خود، تحریک ترشح ایمونوگلوبولین‌ها و تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر، از پرنده در برابر آنتریت نکروتیک حفاظت کند. با این حال، تغذیه مداوم دیواره سلولی مخمر، به‌ویژه پس از بهبودی پرنده از آنتریت نکروتیک، ممکن است از اثر مثبت دیواره سلولی مخمر بر عملکرد بکاهد.
گروه تحقیق و توسعه مجموعه شرکت تولیدی خرمدشت
